توضیحات
دانلود و مشاهده قسمتی از متن کامل پایان نامه :
دانشکده ادبیات فارسی و زبان های خارجی
نقد و بررسی رمان کافه پیانو از فرهاد جعفری و گدا از نجیب محفوظ با تاکید بر نقد جامعه شناختی
پایان نامه
کارشناسی ارشد
رشته زبان وادبیات فارسی
استاد راهنما:
دکتر یحیی طالبیان
استاد مشاور:
دکتر رضا ناظمیان
نام دانشجو:
………………………
بهمن ماه 1392
فرم گردآوری اطلاعات پایان‌نامه ها
کتابخانه مرکزی دانشگاه علامه طباطبایی
| عنوان: نقد و بررسی کافه پیانو نوشته فرهاد جعفری و گدا اثر نجیب محفوظ با تاکید بر نقد جامعه‌شناختی |
| ……………… |
| مترجم: ____________ |
| استاد راهنما: دکتر یحیی طالبیان استاد مشاور / استاد داور:دکتر رضا ناظمیان |
| کتابنامه: واژه نامه: |
| نوع پایان نامه: |
| مقطع تحصیلی: کارشناسی ارشد سال تحصیلی: ورودی 89 / دفاع 1392 |
| محل تحصیل: تهران نام دانشگاه: علامه طباطبایی دانشکده: ادبیات فارسی و زبان های خارجی |
| تعداد صفحات: 150 گروه آموزشی: زبان و ادبیات فارسی |
| کلیدواژه به زبان فارسی: ادبیات، اجتماع، نقد اجتماعی، جامعه شناسی ادبیات، رمان، گدا، کافه پیانو، ایران و مصر |
| کلیدواژه به زبان انگلیسی: literature , society , social criticism , literature sociology , novel , geda (pauper) , kafe piano , iran and egypt |
صحت اطلاعات مندرج در این فرم بر اساس محتوای پایان نامه و ضوابط مندرج در فرم را گواهی می نماییم.
نام استاد راهنما:
سمت علمی:
رئیس کتابخانه: نام دانشکده:
چکیده
نقد اجتماعی یا جامعه شناختی و جامعه شناسی ادبیات به بررسی رابطة ادبیات و اجتماعدر معنای عام و به طور خاص ، متن ادبی اعم از شعر و رمان و مسائل اجتماعی می پردازد. این بررسی مصادیق زیادی دارد از جمله بازنمود اجتماع و مسائل اجتماعی در آثار ادبی ، تاثیر آثار ادبی بر وقایع و تحولات اجتماعی ، جامعه شناسی متن ادبی، جامعه شناسی کتاب، تولیدکنندگان، تئزیع کنندگان، ناشران و … .
موضوع رسالة حاضر ، بررسی اجتماعی دو رمان از ادبیات فارسی و عرب است. کافه پیانو فرهاد جعفری و گدا اثر نجیب محفوظ. نگارنده قبل از بررسی و نقد دو رمان ، مقدمة نسبتا مفصلی دربارة تاریخچه و بزرگان جامعه شناسی ادبیات آورده است و سپس به بررسی مسائل اجتماعی ایران و مصر و هم چنین مسائلی که نویسندگان کتاب ها با آن ها درگیر بوده اند پرداخته است و در پایان ، دو کتاب بررسی شده اند.
واژگان کلیدی: ادبیات، اجتماع، نقد اجتماعی، جامعه شناسی ادبیات، رمان، گدا، کافه پیانو، ایران و مصر
فهرست
نقد جامعه‌شناختی و جامعهشناسی.. 26
جامعهشناسی ادبیات(شرایط کنونی) 28
جامعهشناسی ادبیات و رمان.. 31
آثار ادبی روزنه ای به شناخت جامعه. 44
محاکات، تقلید ، بازتاب، راست نمایی.. 44
دیالکتیک اجتماعی یا جامعهشناسی گفتمان ادبی.. 51
نظریه پژوهش‌های جامعه‌شناختی – متنی.. 53
نجیب محفوظ : بنیان گذار رمان عربی.. 56
نجیب محفوظ – زندگی و سبک نویسندگی.. 61
فرهاد جعفری – زندگی و فعالیت سیاسی و اجتماعی-. 108
بررسی اجتماعیِ رمان کافه پیانو. 113
تضاد و تقابل سنت و مدرنیسم در ذهن راوی.. 119
بیان مساله
نویسنده و شاعر به عنوان عضوی از جامعة انسانی، همچون دیگر مردم، درگیر مسائل اجتماع است. بدیهی است که مایة اصلی اثار ادبی نیز از اجتماع و مردم اقتباس می شود. بررسی رابطة رمان به عنوان گونه ای از ادبیات و جامعه (تاثیر اجتماع بر ادبیات و میزان پرداختن به مسائل اجتماعی در رمان) ، موضوع این رساله است. این تاثیرات ، به اشکال و انحاء مختلف در رمان بروز و ظهور می کند.
میزان موفقیت نویسنده هم بستگی به میزان و شکل “بازتاب” واقعیات اجتماعی در اثر ادبی است. بعضی از نویسندگان، کوشیده اند تا واقعیات اجتماعی را به صورت کاملا واقعی (رئال) در اثر خود نشان دهند (بازتاب مستقیم) . و بعضی دیگر واقعیت اجتماعی را از دریچه ذهن خود گذرانده اند و به گونه ای دیگر آن را باز تولید و بازآفرینی کرده اند.(بازتاب غیرمستقیم، شکسته).
موضوع این رساله بررسی اجتماعیات در دو رمان گدا (نجیب محفوظ) و کافه پیانو (فرهاد جعفری) است. نگارنده به بررسی تاثیرات جامعه در رمان ها و هم چنین ، دخالت نویسندگان در چریان های اجتماعی پرداخته است.
سوالات پژوهش
- آیا رمان کافه پیانو و گدا ، رمان اجتماعی هستند؟
- تاثیرات جامعه بر رمان های مذکور به چه میزان است؟
- میزان موفقیت نویسندگان در پرداختن به مسائل اجتماعی چقدر است؟
- نمود مسائل و جریانات سیاسی-اجتماعی در رمان های مذکور به چه میزان است؟
پیشینة پژوهش
طبق مدارک موجود در مرکز اطلاعات و آمار ایران، تاکنون پژوهشی دربارة رمان کافه پیانو و گدا ، انجام نشده است. نقد و بررسی اجتماعی در رمان به شکل کاربردی به صورت چشمگیر در کشور انجام نشده است. معدود کتب چاپی که به این موضوع پرداخته اند، به شرح ذیل می باشد.
سه کتاب اول ، به صورت بسیار متمرکز و به شیوة نوین به جامعه شناسی ادبیات پرداخته اند، آثار دیگر نیز به بررسی رابطة ادبیات و جامعه پرداخته اند ولی کاربردی و جدید نیستند:
- نقد اجتماعی رمان معاصر فارسی با تاکید بر ده رمان برگزیده: عسگر عسگری
- جامعه شناسی رمان (پژوهشی در جای خالی سلوچ اثر محمود دولت آبادی: دکتر ایرج ساعی و پرویز صالحی
- بخش هایی از کتاب: نقد ادبی : علی تسلیمی
- بازآفرینی واقعیت: محمدعلی سپانلو
- در آمدی بر ادبیات معاصر ایران : محمود عبادیان
- ادبیات داستانی: جمال میرصادقی
- واقعیت اجتماعی و جهان داستان : جمشید مصباحی پور ایرانیان
- داستان ادبیات و سرگذشت اجتماع
فرضیه های پژوهش
رمان گدا و کافه پیانو تحت تاثیر جریانات سیاسی-اجتماعی شکل گرفته اند.
نویسندگان ، خود درگیر مسائل اجتماعی هستند و این درگیری ها و کشمکش ها را در آثار خود نشان داده اند.
هدف پژوهش
معرفی بیشتر نویسندگان کافه پیانو و گدا (درباره کافه پیانو هیچ کتاب،پایان نامه و مقالة مستقل و روشمندی نگاشته نشده است).
آشنایی بیشتر با رمان عربی و بزرگترین نویسندة جهان عرب و برندة جایزة نوبل
بررسی چرایی موفقیت و فروش زیاد کتاب کافه پیانو و هم چنین بازگرداندن کتاب به ناشر توسط تعدادی از خوانندگان
تاریخچة جامعهشناسی ادبیات
زایش و هستی جامعهشناسی ادبیات در اجتماعی بودن ادبیات نهفته است چرا که جامعهشناسی ادبیات برآیند خالص و ناب مجموعه ای از اقدامات و تحولات اجتماعی است که گروه خاصی انجام می دهند و شخصی از همان گروه یا از گروه های دیگر آن را به اثری ادبی که برساخته و نتیجة اجتماعیات و همان اقدامات و تحولات است، تبدیل می‌کند. پس وجه اجتماعی با قدرت در تمامی مراحل آفرینش و ابداع اثر ادبی حاضر است و بنابراین ضروری است که جامعه‌شناس تمام تلاش خود را در چارچوب این رشتة تخصصی برای بررسی کلیت اثر ادبی و جامعه ای که این اثر در آن تولید و ارائه می‌شود بکار گیرد.
نمونه برجسته رمان اجتماعی در غرب، کتاب “تربیت احساسات” گوستاو فلوبر(1821-1880)[1] است که جامعه‌شناس برجسته مکتب فرانکفورت_پییر بوردیو(۱۹۳۰ – ۲۰۰۲)[2]_ در مقاله ای تحت عنوان “جامعهشناسی و ادبیات : آموزش عاطفی فلوبر” [3]به بررسی دقیق این رمان می‌‌پردازد.
جامعهشناسی ادبیات محصول نهایی مجموعه ای از بررسی‌ها و تحلیل‌های ما قبل جامعهشناسی است. پس لازم است میان جامعهشناسی ناب و اصیل ادبیات و علم جامعهشناسی محض تفاوت قائل شویم زیرا که جامعهشناسی ادبیات در بسیاری از حوزه‌ها و مباحث خود بر رویکردهای نقدی و زبان‌شناختی استوار است و از لحاظ پیشینه بر جامعهشناسی محض تقدم زمانی دارد.
از اوایل قرن نوزده میلادی توجه به بررسی رابطة میان جنبة اجتماعی اثر ادبی و خود اثر آغاز گردید. نخستین کتابی که در این زمینه منتشر شد، کتاب مادام دوستال[4] (1813-1766) با عنوان “بررسی ادبیات در چارچوب مناسبات آن با نهادهای اجتماعی[5]” بود که تاثیر دین، عادت ها و قوانین را در ادبیات و تاثیر ادبیات را بر دین و آداب و قوانین مورد بررسی قرار می‌داد به گونه‌ای که می‌توان این کتاب را اثری قلمداد کرد که زمینه‌ساز بروز و ظهور جامعهشناسی ادبیات در فرانسه گردیده است .(قضایا النقد الادبی ،ص 50)
رنه ولک[6] در جلد دوم تاریخ نقد جدید، دوستال را نخستین بانوی منتقد برجسته تاریخ می‌داند.(تاریخ نقد جدید، ج2 : 259)
دوستال در این کتاب تاثیر و تاثرات اثر ادبی و شرایط تاریخی و اجتماعی‌ای که موجب آفرینش اثر ادبی می‌شود، به صورت ویژه بررسی کرده و بر این باور است که هر اثر ادبی در جامعه و محیط اجتماعی و جغرافیایی رخنه می‌کند و وظایف و عملکرد خاصی دارد.
البته اشکالات جدی به بعضی نظریات دوستال وارد شده است که ولک در کتاب خود نقاط ضعف و قدرت نوشته های او را مفصل توضیح می‌دهد.(همان: 255-283)
اکثر پژوهشگران و منقدان معتقدند که جامعهشناسی ادبیات با این کتاب که در سال 1880 میلادی در فرانسه منتشر شد، به عنوان یک علم ظهور و بروز نمود.
دوستال همچون منتسکیو[7](1755-1689)که می کوشید روح قوانین را مورد بررسی قرار دهد، تمام تلاش خود را به بررسی روح ادبیات کرد و آفرینش ادبی را با نهاد های اجتماعی و طبیعت پویای جامعهشناسی –تاریخی جامعه پیوند داد. به عنوان مثال نوع و قالب اثر ادبی در سایه ساختار اجتماعی‌ای که آزادی زن بر آن حاکم است و طبقة بورژوا نقش مهمی در تحول ادبیات ایفا می‌کند، دچار تحول می‌گردد. همچنین نویسنده در این کتاب نکاتی را ارائه می‌کند که مبتنی بر رابطه میان اثر ادبی و ساختار اجتماعی است.(علم الاجتماع الادبی: 87)
این کتاب در واقع اولین تلاش بود که در راستای کنار هم قراردادن مفهوم ادبیات و جامعه در یک پژوهش روشمند محسوب می‌شود. مادام دوستال در مقدمه کتابش می‌گوید: «تصمیم گرفتم نگاهی بر تاثیرات متقابل دین، سنت‌ها و ادبیات افکنم.»(همان: 87)
دوستال اگر چه ادبیات را در وهلة اول حاصل اندیشه و نبوغ ادیب می‌داند، آشکارا بر اثر پذیری آن از نظام های اجتماعی نیز صحه می گذارد. او در مقدمه کتاب مذکور ضمن تحلیل و تبیین تاثیر انواع نظام‌های اجتماعی در ادبیات ملت ها ، منشا بسیاری از وجوه شباهت میان ادبیات ملت‌های گوناگون را شباهت در نظام‌های اجتماعی آنها می‌داند. (الادب المقارن. ص 42)
این بدین معناست که مادام دوستال در پی آن بود تا شیوه‌هایی را بر ادبیات انطباق دهد که پیش از او منتسکیو در کتاب تاریخ حقوق برآن تکیه داشت؛ یعنی سخن گفتن از روح ادبیات. در همین زمان، یعنی حدود 1800 میلادی دو تعبیر اصلی قائل به روح زمان و روح میهن‌پرستی در انجمن ویژه دوستان مادام دوستال بروز و رشد پیدا کرد. مشاهده می‌کنیم که این دو واژه از این پس در شیوه هیپولیت تن[8] (18828-1893)در سه واژه انعطاف‌پذیر و روشن مشخص گردید نژاد[9] ،محیط اجتماعی[10] و زمان[11]. این عوامل و تعامل آنها با یکدیگر را اثر ادبی مشخص می‌کند.
فهرست منابع
احمدی ، بابک ؛ دربارة مفهوم دیالکتیک ، گفت‌وگو و مصاحبه
ارسطو ؛ (1387) ارسطو و فن شعر، ترجمة عبدالحسین زرین کوب، چاپ ششم، تهران، امیر کبیر
اسپوزیتو، جان ؛ (1389)، جنبش های اسلامی معاصر (اسلام و دموکراسی) ، ترجمة شجاع احمدوند، چاپ اول، تهران، نی
اسکارپیت، روبر، (1391)، جامعه شناسی ادبیات، ترجمة مرتضی کتبی، چاپ دهم، تهران، سمت
انصاری، منصور ؛ (1376)، دموکراسی گفتوگویی، تهران، مرکز
ایو تادیه، ژان ؛ (1390)، جامعهشناسی ادبیات و بنیان گذاران، ترجمة محمد جعفر پوینده، در درآمدی بر جامعهشناسی ادبیات، تهران، نقش جهان
پارکینسون، جی ؛ (1390) لوکاچ و جامعهشناسی ادبیات، ترجمه هاله لاجوردی، ارغنون9/10 (دربارة رمان) ، چاپ سوم، تهرا، سازمان چاپ و انتشارات
پورمحسن، مجتبی ؛ نگاهی به کتاب «کافه پیانو»، نوشته‌ی فرهاد جعفری، سایت شخصی مؤلف
پوینده، محمد جعفر ، (1390) درآمدی بر جامعهشناسی ادبیات، چاپ دوم، تهران، نقش جهان
جعفری، فرهاد ؛ (1390)، کافه پیانو، چاپ سی و سوم، تهران، چشمه
الجوزو، مصطفی ؛ (1986) نظریه الشعر عند العرب ، دار الطلیعه، بیروت
الحسین، قصی ؛ (2009) سوسیولوجیه الادب (دراسه الواقعه الادبیه علی ضوء علم الاجتماع) ، الطبعه الاولی، بیروت، دار البحار
حق شناس، علی محمد و دیگران ؛ (1388) فرهنگ معاصر هزاره، چاپ سوم، تهران، فرهنگ معاصر
دهخدا، علی اکبر ؛ (1373) لغت نامه، چاپ دوم از دورة جدید، تهران، دانشگاه تهران
رازانی، بهمن ؛ (1390) سلطان رمان عرب (نگاهي به تکنيک‌های داستانی در آثارِ نجيب محفوظ)، در ماهنامه تجربه، شماره 7
زرقانی، سید مهدی ؛ (بهار 1390) تطور مفهوم محاکات در نوشتارهای فلسفی_اسلامی، جستارهای ادبی، شماره 172
سعید حجازی، سمیر ؛ (2007) القضایا النقد الادبی المعاصر، الطبعه الاولی، قاهره، دار الآفاق العربیه
شوکینگ .لوین.ل، (1373) جامعهشناسی ذوق ادبی ، ترجمة فریدون بدره ای ، تهران : توس
طاهری، محمد ؛ (1391) بررسی آراء افلاطون و ارسطو در نقد محاکات و هنر شاعری؛ فصل نامة علمی و پژوهشی کاوش نامه، سال سیزدهم، شماره 24
عامری، رضا ؛ (1390) فلوبر شرق (نجیب محفوظ از رمان تاریخی تا رمان فلسفی)، در ماهنامه تجربه، شماره 7
عبد الحمید الموسی، انور ؛ (2011) علم الاجتماع الادبی (…منهج «سوسیولوجی» فی القراءه و النقد)، الطبعه الاولی، بیروت، دار النهضه العربیه
عسگری، عسگر ؛ (1389) نقد اجتماعی رمان معاصر فارسی، چاپ دوم، تهران، فرزان روز
غلام، محمد ؛ (1382) جامعهشناسی رمان معاصر فارسی، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تربیت معلم تهران، تابستان و پاییز
غنیمی هلال، محمد ؛ (2001) الادب المقارن، الطبعه الثالثه، قاهره، نهضه المصر للطباعه و و النشر و التوزیع
فاضلی، فیروز، کریم پور ، نسرین ؛ (1389) جامعهشناسی ادبیات ، شاخه ها و روش‌ها، کتاب ماه ادبیات، شماره 45، دی
فاطمه درویش، فضیله ؛ (2013) سوسیولوجیا الادب و الروایه، الطبعه الاولی، عمان، دار أسامه للنشر و التوزیع
قویدل، سیده صدیقه، (1388) روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی، کتاب ماه علوم اجتماعی، شماره 14، اردیبهشت
قیصری، علی ؛ (1383) روشنفکران ایران در قرن بیستم، ترجمة محمد دهقانی، چاپ اول، تهران، هرمس( با همکاری مرکز بین المللی گفت‌وگوی تمدن ها)
کتل، آرنولد ؛ (1367) رمان چگونه، ترجمة محمد کلباسی، آدینه، شماره 32، اسفند
کریستوا، ژولیا ؛ (1387) ردِ اندوه در جهان مدرن: آثار مارگریت دوراس، ترجمه زهرا پور عزیزی، فصل نامه نیمه تاریک، شماره 4، پاییز
گلدمن، لوسین ؛ (1390) جامعهشناسی ادبیات، در در آمدی بر جامعهشناسی ادبیات، چاپ دوم، تهران، نقش جهان
گلدمن، لوسین ؛ (1382) نقد تکوینی، ترجمة محمدتقی غیاثی، چاپ اول، تهران، نگاه
لنار، ژاک ؛ (1390) جامعهشناسی ادبیات و شاخه های گوناگون آن، ترجمة محمد جعفر پوینده، در درآمدی بر جامعهشناسی ادبیات، تهران، نقش جهان
لوکاچ، جورج ؛ (1388) جامعهشناسی رمان، محمد جعفر پوینده، چاپ اول، تهران، ماهی
_______ ؛ (1377) رمان از نظرگاه هگل، ویراسته لوسین گلدمن، ترجمة محمد جعفر پوینده، در درآمدی بر جامعهشناسی ادبیات، تهران، نقش جهان
لوونتال، لئو ؛ (1390) رویکرد انتقادی در جامعهشناسی ادبیات، محمدرضا شادرو، چاپ دوم، تهران، نی
محفوظ، نجیب ؛ (2007) الشحاذ، الطبعه الثالثه، القاهره، دارالشروق
_______؛ (1381) جنایت، محمدرضا مرعشی پور و سنا انصاری، چاپ اول، تهران، شادگان
_______؛ (1387) کوچة مدق، محمدرضا مرعشی پور، چاپ اول، تهران، فرهنگ و اندیشه
_______؛ (1385) گدا، محمد دهقانی، چاپ دوم، تهران، نیلوفر
محمد موسی، مصطفی ؛ (2005) نجیب محفوظ…نوبل (حول المجرم و الجریمه و الظواهر الاجرامیه) ، چاپ اول، قاهره، الهیئه المصریه العامه للکتاب
مرعشی پور، محمدرضا ؛ (1390) کارنامة نجیب (بررسی ترجمه‌ی فارسی رمان‌های نجيب محفوظ) ، در ماهنامه تجربه، شماره 7، دی
مقدادی، بهرام ؛ (1378) فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی از افلاطون تا عصر حاضر، چاپ اول، تهران، فکر روز
ولک، رنه ؛ (1388) تاریخ نقد جدید، جلد 2، ترجمة سعید ارباب شیرانی، چاپ سوم، تهران، نیلوفر
______ ؛ (1379) تاریخ نقد جدید، جلد 4، ترجمة سعید ارباب شیرانی، چاپ اول، تهران، نیلوفر
______ ؛ (1388) تاریخ نقد جدید، جلد 7، ترجمة سعید ارباب شیرانی، چاپ اول، تهران، نیلوفر
Abstract
Social criticism or recognition-society and literature sociology is regarding to consideration of literature and social relation in general and literaey context in particular . this to consideration has many Instances such as social manifestation and social problem in literary works. Effect of literary effects on social happens and evolution , sociology of literary context , book sociology , distributors and addressees and … .
Present research subject is consist of social consideration of 2 novel in persian and arabic literature. Kafe piano of farhad jafari and geda (pauper) of najib mahfuz , writer has bring rather inventorial introduction about literature sociologist date and grandee and then has considered iran and egypt social problems and also the problems that wraiters had outbreak with then and finally 2 books have considered .
Key words: literature , society , social criticism , literature sociology , novel , geda (pauper) , kafe piano , iran and egypt
Allameh Tabatabaei University
Faculty of Persian Language and Literature
A Critical Study of Café Piano by Farhad Jafari and The Beggar by Naguib Mahfouz, Emphasizing Sociological Critique
Master of Arts in Persian Language and Literature
Supervisor:
Ph.D ، Yahya Talebian
Advisor
Reza Nazemian Ph.D
By:
………………………………….
February 2014
[1]Gustave Flaubert
[2]Pierre Bourdieu
[3]کتاب با ترجمه مهدی سحابی و با عنوان تربیت احساسات به چاپ رسیده ، ولی ترجمة مقالة پییر بوردیو با عنوان آموزش عاطفی از سوی یوسف اباذری چاپ شده است.
[4]Madame de stael
[5] .Do la litterature consideree dans les rapports avec les instituions sociales
[6].Rene wellek
[7]Baron de Montesquieu
[8]Hippolyte taine
مورخ، منتقد فرهنگی و فیلسوف فرانسوی و عضو آکادمی فرانسه
[9]race
[10]environment
[11]Historical time
دیدگاهها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.